เมื่อคุณประสบปัญหากับโรคนี้แล้ว แพทย์ผู้ดูแลส่วนใหญ่จะแนะนำให้คุณเปลี่ยนการทานอาหร เปลี่ยนลักษณะกิจวัตรประจำวัน และพยายามลดการทานคาร์โบไฮเดรตที่มีการหมักบางชนิดที่เรียกว่า FODMAPs (Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides And Polyols)
บางคนอาจจะเคยได้ยินว่าการทานอาหารประเภทไขมันสูง คาร์โบไฮเดรตต่ำ สามารถที่จะช่วยบรรเทา IBS ได้ แต่คุณก็อาจจะส่งสัยว่าสิ่งที่คุณได้ยินมามันเป็นเรื่องจริงหรือไม่ บทความนี้จะมาวิเคราะห์ว่าทำไมอาหารคีโตจึงอาจจะช่วยบรรเทา IBS ได้
โรค IBS
IBS นั้นเกิดกับประชากรทั่วโลกมาถึง 14% โดยอาการหลักก็จะมี ปวดท้อง ท้องอืด ตะคริวที่ท้อง ท้องผูก และท้องเสีย เป็นต้น โดยสาเหตุนั้นยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่มันน่าจะมาจากหลายๆปัจจัย ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละตัวบุคคล โดยสาเหตุที่เป็นไปได้ก็เช่น ความไวต่อการย่อย สัญญาณเคมีบางตัวจากลำไส้สู่ระบบประสาท ความเครียดทางอารมณ์และจิตใจ ระบบภูมิคุ้มกัน การเปลี่ยนแปลงแบคทีเรียในลำไส้ พันธุกรรม อาหาร การติดเชื้อ ยาบางชนิด และการใช้ยาปฏิชีวนะบางประเภท
“โรค IBS หรือ Irritable Bowel Syndrome ตามนิยามของเว็บ podpad.com คือ โรคลำไส้ที่ทำให้เกิดอาการปวดท้อง แน่นท้อง ไม่สบายท้อง มีปัญหาเกี่ยวกับระบบขับถ่าย ท้องผูก ท้องเสีย ท้องผูกสลับกับท้องเสีย หรืออั้นอุจจาระไม่อยู่ เป็นต้น เป็นผลมาจากปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เช่น ความเครียด การรับประทานอาหาร ในครอบครัวที่มีสมาชิกเป็นโรคลำไส้แปรปรวน จะมีแนวโน้มในการเกิดโรคนี้ได้มากกว่า มักพบมากในช่วงวัยรุ่นตอนปลายถึงช่วงประมาณอายุ 40 ปี โดยเฉพาะในผู้ป่วยเพศหญิง อาจไม่ทำให้เกิดอันตราย แต่จะส่งผลต่อการใช้ชีวิตของผู้ป่วยได้”
การรักษา
การรักษา IBS นั้น จะนิยมรักษาที่อาการให้ทุเลา โดยอาศัย ยา อาหาร และการเปลี่ยนกิจวัตรประจำวัน โดยคน 70-90% พบว่าอาหารบางชนิดจะทำให้เกิดโรคนี้ขึ้น เมื่อมีการเลี่ยงอาหารบางประเภทก็จะทำให้อาการดีขึ้นได้ โดยส่วนใหญ่จะนิยมให้ทานอาหารที่ไฟเบอร์สูงและน้ำในปริมาณมาก ในขณะที่ควรหลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ คาเฟอีน อาหารเผ็ด รวมถึงอาหารมันๆ หากอาหารเหล่านี้ไปกระตุ้นอาการ
วิธีที่นิยมในการรักษาปัจจุบันคือ อาหารที่มีการทาน FODMAPs ในปริมาณที่ต่ำ หรือ low FODMAPs diet การทานนี้คือการลดคาร์บที่ผ่านการหมักและมีสายพันธะที่สั้น และไม่สามารถที่ร่างกายจะดูดซึมได้ง่าย อาหารที่เป็น FODMAPs ก็จะเป็น ข้าวสาลี หัวหอม ผลิตภัณฑ์จากนม ผลไม้และผักบางประเภท
เนื่องมาจากคาร์โบไฮเดรตเหล่านี้เป็นสาเหตุให้มีการขับน้ำ และการหมักของแบคทีเรียมากขึ้นในลำไส้ใหญ่ซึ่งนำไปสู่การสร้างก๊าซ แม้ว่าอาหารเหล่านี้จะไม่ทำให้ผลลบกับคนปกติ แต่ส่วนใหญ่มันจะกระตุ้นอาการในกลุ่มที่มีภาวะ IBS ได้ โดยอาหารที่มี FODMAPs ต่ำ นั้นถูกแสดงว่าจะช่วยลดความรุนแรงของอาการจากภาวะ IBS เช่น อาการปวด และท้องอืดได้
อาหารคาร์บต่ำ อาหารปราศจากกลูเตน อาหารตามภูมิคุ้มกัน ก็ยังมีการใช้ในการรักษาโรค IBS เช่นกัน แต่ผลลัพธ์ตามหลักฐานนั้นยังมีน้อย และประสิทธภาพก็มีทั้งทางบวกและลบ
อาหารคีโต คืออะไร?
อาหารคีโตคืออาหารที่มีไขมันสูง คาร์บต่ำ และมีวิธีการทานที่คล้ายกับการทานแบบ Atkins อาหารนี้ถูกพัฒนาขึ้นในช่วงปี 1920 เพื่อช่วยในรักษาเด็กที่มีอาการลมชักรุนแรง แต่ปัจจุบันมีนถูกนิยมใช้ในการลดน้ำหนัก และการดูแลสุขภาพในบางกรณีเช่น การรักษาระดับน้ำตาล
โดยอัตราส่วนของสารอาหารนั้นจะแตกต่างกันในแต่ละตัวบุคคล หรือความต้องการนั้น แต่โดยส่วนใหญ่อัตราส่วนจะอยู่ที่ 55-60% ไขมัน 30-35% โปรตีน และ 5-10% คาร์โบไฮเดรต ถ้าคนปกติทานที่ 20000 kcal ปริมาณคาร์โบไฮเดรตจะเฉลี่ยที่ 20-50 กรัมต่อวัน
อาหารคีโต จะจำกัด ขนมปัง ข้าม พาสต้า ธัญพืช ถั่วฝัก ถั่วบีน ถั่วเหลือง แอลกอฮอล์ น้ำตาล ผลไม้ที่หวาน ผลไม้ที่มีแป้งเยอะ ผักที่มีแป้งเยอะ ในขณะที่จะทานไขมันให้มากขึ้นจาก ถั่วเปลือกแข็ง เมล็ดต่างๆ น้ำมัน ครีม ชีส เนื้อ ปลาที่มันๆ ไข่ และอโวกาโด เป็นต้น
เมื่อคุณจำกัดคาร์บให้ต่ำกว่า 50 กรัมต่อวัน คุณจะเข้าสู่ภาวการณ์เผาผลาญแบบหนึ่งที่ร่างกายจะเผาผลาญไขมันแทนคาร์บ หรือที่เรียกกันว่า คีโตสิส Ketosis
(อ่านเพิ่มเติม อาหารที่ควรเลี่ยงระหว่างทานอาหารคีโต)
อาหารคีโตช่วย IBS ได้อย่างไร
ถึงแม้ว่าอาหารคีโตจะได้รับความนิยมเป็นอย่างมากแต่ก็มีงานวิจัยจำนวนน้อยที่ศึกษาเรื่องความมีประสิทธิภาพของอาหารคีโตต่อโรค IBS
งานวิจัยหนึ่ง ที่ศึกษาคนจำนวน 13 คนเป็นเวลา 4 สัปดาห์ ที่มีอาการ IBS แบบท้องเสีย พบว่าอาหารคีโตช่วยให้ลดอาการปวดและช่วยให้ขับถ่ายเป็นเวลาและรูปทรงของอุจจาระก็มีรูปที่สม่ำเสมอขึ้น นี่อาจจะเป็นสาเหตุจากการที่อาหารคีโตส่งผลต่อแบคทีเรียในลำไส้ เป็นที่น่าสนใจคนที่มีอาการ IBS มักจะมีชนิดและจำนวนแบคทีเรียในลำไส้ที่ไม่สมดุลและอาจจะเป็นสาเหตุของโรคได้
อย่างไรก็ตาม งานวิจัยบางตัวกลับพบว่า อาหารคาร์บต่ำ เช่น อาหารคีโต ไปลดความหลากหลายของแบคทีเลีย และเพิ่มแบคทีเรียที่ไม่ดี ซึ่งอาจจะส่งผลลบได้
จากข้อมูลในปัจจุบัน จึงยังไม่เพียงพอที่จะสรุปได้ว่าอาหารคีโตจะช่วยเป็นประโยชน์ต่อโรค IBS ได้ ยังต้องรองานวิจัยเพิ่มเติมเพื่อยืนยัน
คนที่เป็น IBS ควรทานคีโตหรือไม่
มันยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่า ที่อาหารคีโตช่วยเรื่อง IBS นั้นจะเป็นเพราะว่าอาหารคีโตเอง หรือเพราะว่าการทานแบบคีโตนั้นไปช่วยในการงดทานอาหารบางประเภทที่ส่งผลต่อ IBS เช่น FODMAPs และ อาหารที่มีกลูเตนสูง
ด้วยเหตุนี้ คนที่มีภาวะ IBS อยู่แล้วไม่ควรที่จะใช้อาหารคีโตมาเป็นการรักษาหลักของโรค IBS
ข้อเสียของคีโตต่อ IBS
อาหารไขมันสูงสามารถกระตุ้น IBS ในบางคนได้ และเนื่องมาจากอาหารคีโต คุณต้องทานอาหารที่มีไขมันสูง มันอาจจะทำให้อาการ IBS ของคุณแย่ลงได้ นอกจากนี้อาหารคีโตยังมีการได้รับใยอาหารแบบละลายน้ำในปริมาณที่ต่ำ (มีมากในผลไม้) ซึ่งสารอาหารนี้ช่วยในการบรรเทา IBS ในบางคนได้
ด้วยเหตุนี้หากคุณต้องการทานอาหารคีโต คุณก็ควรที่จะทานผักใบในปริมาณที่เยอะๆ เพื่อเพิ่มใยอาหารขึ้น ถ้าคุณมีอาการ IBS และอยากทานคีโต การทานอาหารเสริมที่ช่วยเพิ่มใยอาหารก็เป็นทางเลือกหนึ่งได้
คนที่เป็นโรคเบาหวานประเภทที่ 1 อาจจะต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ และควรห้ามทานอาหารคีโตเด็ดขาดเพราะจะเกิดภาวะเลือดเป็นกรดได้
สรุป
อาหารคีโตกับ IBS นั้นยังมีข้อมูลที่น้อยมาก และข้อมูลก็ไปในทางที่หลากหลาย ด้านหนึ่งอาหารคีโตช่วยลดภาวะท้องเสียบ่อย แต่ในอีกด้านก็ส่งผลลบต่อแบคทีเลียในลำไส้ อย่างไรก็ตามแม้ว่าอาหารคีโตจะยังไม่ใช่อาหารที่แนะนำสำหรับผู้ป่วย IBS แต่ว่าอาหารคีโตก็ยังช่วบบรรเทาอาการบางประเภทได้ และให้ประโยชน์ในเรื่องการลดน้ำหนัก และควบคุมระดับน้ำตาล
